IFFR 2025: Mohammad Rasoulof over The Seed of the Sacred Fig - Filmkrant (2025)

De nieuwste speelfilm van Mohammad Rasoulof is een zinderende thriller die de wanhoop en woede van een nieuwe protestgeneratie in Iran verbeeldt. Vanuit een geheime locatie sprak de Iraanse dissident met Filmkrant over zijn politiek geëngageerde oeuvre. “Deze film draait om indoctrinatie.”

Mohammad Rasoulof beleefde een turbulente wereldpremière van The Seed of the Sacred Fig tijdens de afgelopen editie van Cannes. Vlak voor het festival koos de Iraanse dissident ervoor om zijn geboorteland te ontvluchten en zo te ontsnappen aan een gevangenisstraf van acht jaar wegens “het opzettelijk plegen van een misdaad tegen de veiligheid van het land”.

Die zware beslissing markeert het eindpunt van een lange en moeizame reis. Decennialang probeerde de regisseur films te maken binnen de grenzen van Iran, waar het totalitaire regime hem al in 2011, het jaar dat zijn Goodbye werd vertoond in de Un Certain Regard-sectie van Cannes, verbood om nog een camera op te pakken. Net als mede-dissident Jafar Panahi slaagde Rasoulof er desondanks in om deze beperkingen te omzeilen en enkele van de belangrijkste films van de hedendaagse Iraanse cinema te maken.

Neem bijvoorbeeld Manuscripts Don’t Burn (2013), een ijskoude thriller over de mislukte pogingen van het regime om rebelse Iraanse schrijvers te liquideren. De opvolger uit 2017, A Man of Integrity, is zo mogelijk nog expressiever als indringende veroordeling van corruptie.

Die laatste film had ernstige gevolgen voor Rasoulof; er werd hem een een reisverbod opgelegd en een gevangenisstraf van een jaar, die de regisseur in 2019 uitzat. Daarna leverde hij een van zijn krachtigste films tot nu toe af, de Gouden Beer-winnaar There Is No Evil (2020), een diepgravende mozaïekfilm die de morele dilemma’s rond de doodstraf in Iran verkent.

IFFR 2025: Mohammad Rasoulof over The Seed of the Sacred Fig - Filmkrant (1)

Waar There Is No Evil – waarvan Rasoulof beweert dat het gebaseerd is op zijn eigen ervaringen – doordrenkt is van melancholische introspectie, is The Seed of the Sacred Fig zijn ultieme uiting van woede en wanhoop. Geïnspireerd door de protesten in 2022 naar aanleiding van de moord op Mahsa Amini, die door de politie werd gedood omdat ze zich verzette tegen de verplichte hijab, laat Rasoulofs nieuwste film zien hoe de oncontroleerbare energie van de protesten botst met de rigide structuren van het regime. Hij vertaalt deze strijd naar een gezin waar de vader, een overheidsfunctionaris, inziet dat zijn autoriteit over zijn twee dochters afneemt. Rasoulof maakt van dit familiedrama een huiveringwekkende thriller die alle woede en angst van de Iraanse samenleving weerspiegelt.

Afgelopen zomer sprak Filmkrant via Zoom uitgebreid met Rasoulof over zijn nieuwste film en zijn nieuwe status als Iraanse emigré en dissident. Vanuit een geheime locatie in Duitsland reflecteerde hij op zijn door rebellie en poëzie gekenmerkte oeuvre.

Net voor de Cannes-première van The Seed of the Sacred Fig vluchtte u uit Iran naar Duitsland. Hoe gaat het nu met u? “Dat is niet makkelijk te beantwoorden, want ik ga door een langdurig proces heen. Er gebeurt van alles, tegelijk voel ik me nu van alles verwijderd. Ik probeer het allemaal te verwerken en dat heeft tijd en afstand nodig. Enerzijds ben ik ontzettend blij en trots dat het gelukt is om deze film af te maken. Anderzijds maak ik me zorgen om mijn vrienden en de mensen met wie ik deze film heb gemaakt en die zich nog steeds in een moeilijke situatie bevinden.”

Cannes vergroot de kans dat veel mensen deze film gaan zien en een beeld krijgen van wat er in Iran gebeurt. Tegelijkertijd vestigt u op dit wereldpodium meer aandacht op uzelf en uw creatieve team. Ziet u dat deze media-aandacht ook nadelige gevolgen kan hebben in Iran? “Direct toen bekend werd dat de film in Cannes zou draaien, begon de overheid al druk uit te oefenen op mijn cast en crew. Het kantoor van mijn cinematograaf is aangevallen. Mensen zijn ondervraagd en onder druk gezet om de film uit de Cannes-selectie terug te trekken. De hele crew heeft in ieder geval een reisverbod en kan het land niet verlaten. We moeten afwachten wat er in de rechtszaken tegen mijn crewleden gaat gebeuren.”

U heeft zelf ook ruime ervaring met repressie en staatsgeweld. Probeert u de emoties daarover te scheiden van uw artistieke processen, of voeden ze juist het werk dat u maakt? “Er zit veel woede in me, naast verdriet en wanhoop. Dat zijn trauma’s die ik niet alleen in mijn werk als regisseur heb opgelopen, maar ook als burger. Misschien lijdt iedere kunstenaar in Iran wel aan zulke innerlijke wonden. Wat ik altijd probeer te doen is die woede omzetten naar schoonheid, door de schoonheid van de Iraanse landschappen te beschrijven, te observeren en te delen. Ik steek zo in elkaar dat ik altijd dingen probeer op te lossen, dat ik mezelf probeer open te stellen, en dat ik mijn gevoelens met mijn publiek deel. De transformatie van woede naar schoonheid is dus de essentie van mijn creatieve proces.”

De landschappen van Iran spelen inderdaad een belangrijke rol in films als A Man of Integrity, Manuscripts Don’t Burn en There Is No Evil, waar ze ook een symbolische waarde lijken te hebben. Hoe ziet u dat zelf? “Ik heb een diepe band met de natuur en de wildernis. Dat is de plek waar ik me kalm voel. Daarom probeer ik zo vaak mogelijk de natuur in te trekken, zelfs als ik aan mijn films werk. Tegelijk probeer ik de schoonheid van mijn land via film met de rest van de wereld te delen. Het helpt ook dat ik in de natuur kan ontsnappen aan censuur en surveillance. Dit komt steeds terug in mijn films: ze beginnen in de stad en trekken uiteindelijk de natuur in. In The Seed of the Sacred Fig hebben de landschappen op het einde van de film een sterke metaforische waarde. Er schuilt een schoonheid in die eeuwenoude omgevingen, terwijl je ook de ruïnes en het verval ziet. Dat is een relevante beeldspraak voor het hedendaagse Iran.”

Uw films zijn realistisch en rauw, maar werken op een poëtisch niveau altijd met metaforische lagen. Hoe ziet u die balans? “Aan het begin van mijn carrière zocht ik naar een metaforische filmtaal, zowel om de censuur te omzeilen als om de Perzische literaire traditie van metaforen en allegorieën in mijn films te verwerken. Geleidelijk begon ik me te realiseren dat metaforen juist de censuur laten winnen. Mijn films irriteerden niet, ze boden geen verzet. Daarna werden mijn films dus directer. Ik zocht de confrontatie op en durfde bepaalde onderwerpen explicieter in beeld te brengen. Mijn films werden ruwer en rauwer. Inmiddels zoek ik een combinatie van die twee: confronterende verhalen die ook op een metaforisch niveau werken. The Seed of the Sacred Fig is misschien wel de film waarin dat het best is gelukt.”

Confrontatie is een ander sleutelwoord binnen uw oeuvre. In toenemende mate tackelen uw film het gehele totalitaire systeem van Iran. “Ik heb bepaalde obsessies die van film op film doorlopen, vragen die steeds weer bij me opkomen en zich in nieuwe vormen blijven manifesteren. In eerste instantie probeerde ik te doorgronden hoe dit totalitaire systeem werkt. Hoe kan het overleven? Wat is de machine die het aandrijft? Geleidelijk raakte ik meer geïnteresseerd in de individuen die binnen dat systeem werken. Waarom doen mensen hieraan mee? Wat is hun achtergrond? Hoe steken ze psychologisch in elkaar? Door mijn eigen ervaringen – ik heb zo veel rechters, cipiers, ondervragers en inspecteurs ontmoet – leerde ik die mensen kennen. Volwaardige antwoorden levert dat niet op, maar je krijgt wel hints. Deze film draait bijvoorbeeld om het idee van indoctrinatie. Het systeem berust op het feit dat iemand anders voor jou denkt en jou ideeën doorgeeft die jij vervolgens weer doorgeeft aan iemand anders. Het is een vorm van hersenspoeling die je ook ziet in de familie in de film, op het moment dat de vader bidt en de vrouw achter hem zijn gebaren nadoet. Dat is dezelfde dynamiek van gedachteloos handelingen en ideeën overnemen.”

Wat zijn op dit moment, nu u van een afstand kunt terugblikken, uw dromen voor Iran en zijn inwoners? “Op persoonlijk niveau kijk ik soms terug en berouw ik dat het leven zo kort is. Tegelijk is er de wetenschap dat er talloze zonnestelsels zijn en dat we maar een minuscule portie van het heelal bevolken. Als je dat bedenkt, besef je hoe absurd het leven is. Ik vind dat de mens het beste moet proberen te maken van het kleine beetje tijd dat hem gegeven is. In die context is vrijheid voor mij het belangrijkste gegeven. De zoektocht naar vrijheid zie ik als de evolutie van het leven. Culturele evolutie en verandering staan in Iran op het spel. Ik probeer daar met mijn werk aan bij te dragen. Ik probeer daarin niet op een te grote schaal te denken. Ik doe wat ik kan in de strijd voor vrijheid en verandering.”

The Seed of the Sacred Fig is te zien op IFFR 2025 en draait vanaf 3 april 2025 in de bioscoop.

IFFR 2025: Mohammad Rasoulof over The Seed of the Sacred Fig - Filmkrant (2025)

References

Top Articles
Latest Posts
Recommended Articles
Article information

Author: Margart Wisoky

Last Updated:

Views: 6340

Rating: 4.8 / 5 (78 voted)

Reviews: 85% of readers found this page helpful

Author information

Name: Margart Wisoky

Birthday: 1993-05-13

Address: 2113 Abernathy Knoll, New Tamerafurt, CT 66893-2169

Phone: +25815234346805

Job: Central Developer

Hobby: Machining, Pottery, Rafting, Cosplaying, Jogging, Taekwondo, Scouting

Introduction: My name is Margart Wisoky, I am a gorgeous, shiny, successful, beautiful, adventurous, excited, pleasant person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.